|
|
parfum maken >
alles over de productie van parfum
Parfum maken: zo wordt parfum gemaakt
Het maken van een parfum is geen eenvoudig proces. Er komt heel wat
bij kijken, vanaf het bedenken van een geur totdat het moment dat je
een nieuw parfum in de winkel kunt kopen.
Op deze pagina beperken we ons tot de grondstoffen, hoe de
grondstoffen gewonnen worden en het productieproces van parfum. In een
aantal stappen wordt het maken van het parfum zelf helemaal uitgelegd.
Alleen het allerbeste
Het maken van parfum begint natuurlijk met de allerbeste grondstoffen.
Alleen de allerbeste bloemen leveren het allerbeste resultaat. Een
slechte oogst van bloemen is zo erg als de slechte oogst druiven voor
de wijn.
Vroeger werden er nog dierlijke ingrediënten gebruikt in het parfum,
zoals inwendige klieren van een bever of inwendige beurzen van een
muskusdier of civetkat. Nu is dit ten strengste verboden.
Het allerbelangrijkste product tot heden is nog altijd de bloem. Men
heeft er eeuwen over gedaan om de complexiteit van het verkrijgen van
olie uit bloemen de baas te worden. Tegenwoordig kennen we ook de
techniek om dit deels zonder bloemen te doen. Dit noemen we
synthetisch.
De meest belangrijke bloem is de roos. Sinds ongeveer drieduizend jaar
is het de meest geliefde bloem voor parfumliefhebbers. De oudste en
bekendste vorm is het rozenwater. Dit komt uit de 8ste eeuw en werd
voornamelijk naar China en India geëxporteerd vanuit Perzië.
Het plukken van rozen voor de blaadjes gebeurd rond half negen ’s
morgens. Dan bevat de bloem de meeste vluchtige stoffen. Voor een kilo
olie moet er vijf ton bloemen worden verwerkt. De olie bevat ongeveer
driehonderd moleculaire elementen, waarvan sommige moeilijk te
identificeren zijn. Dit is ook waarom het tot op heden nog niet is
gelukt de roos synthetisch te verwerken.
Een andere bloem die zeer geliefd en veelal gebruikt word, is de
jasmijn. De meest gebruikte jasmijn heet voluit Jasminum Grandiflorum.
Ook deze bloem wordt voor zonsopgang geplukt om te voorkomen dat de
warmte en dauw de kostbare bloemen aantasten. In een kilo olie zit
ongeveer 750 kilo bloemen. Een voor een word jasmijn geplukt. Een
goede plukker plukt maar liefst 750 gram per uur! Er moet dus duizend
uur geplukt worden om één liter olie te kunnen maken. Er zou geen
“grote geur“ bestaan zonder jasmijn. Dat zeggen althans de grote
parfumeurs.
Verdere belangrijke bloemen zijn:
Tuberoos (uit Mexico)
Narcis (uit de Alpen)
Mimosa (uit Australië)
Sinasappelbloesem ( uit Zuid-China en het Middellandse Zeegebied)
Lavendel (uit de Alpen en Engeland)
Ylang-Ylang (uit de Filippijnen, Comoren en Madagaskar)
Heel veel van de bloemen worden dus synthetisch vervangen. Maar er
zijn bloemen welke tot op heden niet synthetisch te vervangen zijn.
Dit zijn Kamperfoelie en het lelietje-van-dalen. Deze twee verzetten
zich tegen elke vorm van distillatie of extractie. Verder worden er
nog heel veel soorten bloemen gebruikt, maar ook wortels, bladeren,
takken, schors, mos, hars, gom, balsem, vruchten, zaden, pitten en
kruiden.
Het verwerken van wortels (van bijvoorbeeld de iris, gemberplant en
valeriaanwortel) gebeurt doormiddel van vermalen, dan in water
dompelen en destilleren. Het verkrijgen van olie uit hout en schors
gebeurd veelal door middel van stoom en destilleren.
Technieken
We hebben nu meerdere malen gesproken over het verwerken van producten
tot een olie voor in het parfum. Een aantal termen gaan we nader
uitleggen.
Enfleurage a chaud:
Dit is de oudste techniek en werkt als volgt. Door bloemen in vet of
olie te laten samensmelten doormiddel van de zon of au bain marie.
Nadat de olie of vet alles heeft geabsorbeerd werd het vet eerst door
een linnen doek en daarna door een katoenen doek gefilterd. Nu had je
dan een geparfumeerde zalf. Deze zalf werd dan wat verrijkt met wat
kruiden of hars en druppeltjes essentiële olie.
Later toen de distillatietechnieken vorderden werd er alcohol
gebruikt. Dit heeft immers de eigenschap geuren langer vast te houden.
Na het machinaal schudden van het mengsel vet met alcohol en het laten
rusten kon men de aromatische substantie en alcohol van elkaar
scheiden. Dit werd een paar keer herhaald en uiteindelijk hield je dan
een geparfumeerd extract over dat nog even voor de laatste vet resten
gefilterd moest worden.
Weer later werd het vet door vaseline vervangen.
Enfleurage a froid:
In tegenstelling tot bovenstaande, werd dit gebruikt voor kwetsbare
bloemen die koud verwerkt werden. De blaadjes werden zorgvuldig
geselecteerd en daarna verspreid en op een dun laagje vet uitgestreken
op een glasplaat. Regelmatig werden de blaadjes ververst door nieuwe
tot het vet verzadigd was met parfum. Na 2 dagen werden de bloemen
boven tafel eraf geschud (defleurage). Het vet werd dan opgelost in
alcohol, die weer moest verdampen. Uiteindelijk bleef er een
zalfachtig smeersel over. Dit was een zeer dure methode. Het kostte
drie kilo bloemen om een 1 kilo vet te parfumeren.
Distillatie:
Distillatie (ook wel destillatie genoemd) is een techniek om door
middel van verdamping twee of meer stoffen in een oplossing te
scheiden, gebaseerd op het verschil in kookpunt van deze stoffen. Door
gebruik te maken van stoom en bijvoorbeeld bloemen, kruiden, takken,
wortels, komt er met een bepaalde techniek essentiële olie vrij. Dit
werd gedaan middels het gebruik van een alambiek. in het Arabisch: an
albic en betekend in de pot. De alambiek komt ook terug in de tekst
over de 8ste en 10de eeuw waarin hij werd uitgevonden door de
arabieren. Echter de Grieken en Egyptenaren hadden het al over
distilleren in de 3de en 4de eeuw voor Christus.
Een alambiek in het Arabisch: an albic en betekend in de pot, bestaat
eigenlijk uit drie delen. Allereerst een vat met dubbele bodem die
gevuld is met koud water. In het vat zitten platen met gaten
waartussen de te distilleren ingrediënten zitten. In het vat zit een
soort spiraal die fungeert als koeler. Bovenop zit de distilleerkolf.
Het water in de dubbele bodem wordt aan de kook gebracht en creëert
stoom gevuld met de geurelementen. De stoom koelt vervolgens af en
condenseert. De vluchtige bestanddelen van bijvoorbeeld de bloem, gaan
met de stoom mee en condenseren ook. Een deel van deze vluchtige
bestanddelen lost op in het water en een deel niet, dit scheidt zich
af. Omdat dit niet in water oplosbare deel meestal lichter dan water
is blijft het op het water drijven en kan daar worden afgegoten, dit
noemt men de etherische olie. Het water wordt soms verhandeld als
hydrolaat, bijvoorbeeld rozenwater.
Dit distelleren gebeurt nog steeds al is het wel gemoderniseerd.
Extractie:
Niet alle planten en bloemen lenen zich voor het distillatieproces.
Bijvoorbeeld de Rosa centifolia, mimosa of de narcis. Deze worden door
middel van een oplosmiddel verwerkt. Werd dit in de 18de eeuw gedaan
met gebruik van ether. Met alle gevaren die dat met zich meebracht.
Met de chemische vooruitgang en veiligheid zijn ze later veelal hexaan
en benzeen gaan gebruiken. Deze hebben een groot oplossingsvermogen en
zijn vluchtig.
De extractie vindt plaats in een grote roestvrijstalen vaten met een
inhoud van minstens 3000 liter. Hierin zijn geperforeerde platen
gestapeld waartussen de bloemen en of planten gestapeld kunnen worden
en kan het oplosmiddel er goed tussendoor. Er zijn er ook waar
draaiende manden in zitten. Door een ventiel wordt het oplosmiddel
toegevoegd. Dan spreken we over macereren. Afhankelijk van het soort
plant zijn tijdsduur en de keuze van het oplosmiddel, worden de
planten gespoeld.
Als alle geurstoffen zijn opgenomen in het oplosmiddel, wordt het
overige vocht eruit gehaald door een klaarmachine. Daarna vindt er nog
een gedeeltelijke distillatie plaats. Op de bodem blijft er een massa
over die bestaat uit was, pigmenten en geurmoleculen. Als dit
afkomstig is uit vaste planten of mos, zaden, gom, balsem, hars,
wortels of zaden, dan noemen ze dit harsachtig. Het heet concrete als
het van bloemen afkomstig is. Het harsachtige kan direct gebruikt
worden in composities. Concrete moet nog verder verwerkt worden. De
substantie is vrij dik en bevat paraffine en was die onoplosbaar zijn
in alcohol. Eerst wordt de was eruit gefilterd. In een pletmachine
wordt de overige substantie vele malen gespoeld met alcohol om de
geurmoleculen op te lossen. Dan wordt het onder lichte druk
gedistilleerd en na het verdampen van de alcohol blijft de absolu: de
etherische olie van geurende bloemen en andere aromatische
plantendelen in de puurste en meest geconcentreerde vorm over.
Het is zeer kostbaar.
Koude persing:
Het verkrijgen van essentiële olie uit circusachtige is lastig. Dit
werd vroeger gedaan doormiddel van groeven maken in de schil en het
opvangen van de uit de blaasjes komende geurolie in de andere hand met
een spons. Men noemde deze methode la spugna. Dit was natuurlijk een
zeer tijdrovende klus. Nu wordt dit gedaan door geavanceerde machines.
De creatie
Tegenwoordig werken er diversen bedrijven mee aan het maken van 1
parfum. Zo krijgt een “neus”of
bedrijf de opdracht per briefing van een modehuis of beroemdheid.
Daarin wordt omschreven waaraan de geur moet voldoen en welke
gedachten en/of herinnering het op moet roepen. Of welke illusie het
moet creëren. Dit gebeurd naar aanleiding van marktonderzoeken en het
is dus niet vreemd dat er ook een onderzoeksbureau aan meewerkt. Deze
onderzoekt de doelgroep met leeftijd, geslacht, persoonlijkheid,
status etc. Soms worden er zelfs geluid en/of beeldmateriaal
meegezonden om een sfeer te benadrukken. Hier gaan dan verschillende
neuzen mee aan de slag.
Gemiddeld neemt dit zo’n anderhalf jaar of soms langer in beslag tot
de uiteindelijke geur er is met goedkeuring van de opdrachtgever. Soms
worden geuren in tussen tijd aangepast in opdracht van de
opdrachtgever of wordt de doelgroep aangepast of worden bepaalde
ingrediënten verboden of per wet gereduceerd in hoeveelheden.
Soms komt er ook een conflict met de “neus” omdat hij overtuigd is van
zijn creatie en er niets in of uit wil halen.
Tegenwoordig worden alle ingrediënten van een parfum geproduceerd door
fabrieken. De zeer kwetsbare grondstoffen worden ook wel in het land
van herkomst verwerkt. Soms wordt een grondstof op de plaats van
bebouwing al verwerkt tot een concrète, wat dan later weer verwerkt
wordt tot absolu. De meeste parfumeurs kopen in bij de fabriek, maar
er zijn er ook die direct bij de kwekers inkopen. Daarna worden door
middel van het doseren en mengen van de synthetische grondstoffen en
de natuurlijke grondstoffen een concentraat geproduceerd.
Weer andere parfumeurs zenden hun gekozen grondstoffen naar bedrijven
die de composities door middel van een formule samenstellen.
Vervolgens worden de concentraten in grote roestvrijstalen vaten
gedaan. Dit om het concentraat langer met de alcohol in contact te
houden wat ten goede komt aan de optimale geurkwaliteit. Dit noemen we
macereren.
Kwaliteiten
Er zijn verschillende geurkwaliteiten. Dit heeft alles te maken met de
hoeveelheid parfumconcentraat opgelost in alcohol.
Zo hebben we:
- parfum (tussen de 20 en 40% parfumconcentraat opgelost in alcohol)
- eau de parfum (tussen de 10 en 20%)
- eau de toilette (tussen de 5 en 10%)
- eau de cologne (tussen de 2 en 3%)
Afhankelijk van het product duur dit proces van enkele weken tot
enkele maanden. Hierna ligt het bezinksel van de plantaardige
substanties op de bodem. Doormiddel van bevriezing tussen de 0 en
-10˚C en daarna filteren, blijft er een heldere vloeistof over. Dit is
dan het parfum zoals hij in de flacon zit.
Vaak gebeurt het in dezelfde fabriek dat de parfum direct via een
buisje uit de vaten in de flacons wordt gedaan. Natuurlijk gebeurt dit
alles dan machinaal. Daarna volgt natuurlijk het aandraaien en
afsluiten van de dop of verstuiver, het coderen met een
productienummer (zie ook hoofdstuk parallelhandel) en dan het plaatsen
van het etiket. Dit alles noemt men ook wel het bottelen. Daarna
worden de flacons vervoerd naar een verpakkingsafdeling waar ze een
grondige keuring en poetsbeurt krijgen. De parfum (met het
parfumconcentraat tussen de 20 en 40%) krijgt een extra behandeling.
Deze ondergaat een “baudruchage” (vrij vertaald: ballon).
De dop wordt omhuld met een vochtig stukje runderdarm en daarna
omwonden met een gouden draad. Dit garandeert dat de fles nooit open
is geweest. Deze techniek wordt uitsluitend toegepast in de grote
parfumhuizen. Het vereist precisie en zorgvuldigheid.
Hierna volgt alleen nog de verpakking en het in de markt zetten van
het parfum. Dit is een apart onderdeel wat verder besproken wordt in
het hoofdstuk marketing.
De informatie op deze site is met alle zorgvuldigheid samengesteld.
Mocht er naar uw mening een fout in zitten, laat het ons dan weten via
e-mail.
|
|
